Delivery platform work in a Turkish context: Exploring the experiences, challenges and struggles of esnaf-kurye

Abstract

This dissertation explores the lived experiences, challenges, contradictions, and coping mechanisms of platform delivery workers, identified as esnaf-kurye, operating in Istanbul and engaged with three major platform companies in the food and grocery delivery sector: Getir, Trendyol, and Yemeksepeti. The research delves into how these workers experience, make sense of, and enact their esnaf-kurye position. It involves participant observation, in-depth interviews, and engagements spanning various contexts and timeframes, including workers' meetings, collective actions, internal discussions, and ongoing digital media research. The critical examination of these experiences uncovers a complex interplay with broader social (re)production relations, examining the intricate social, organizational, and gendered mechanisms in the reproduction of work, workers, and labor movements. Arguing against technological determinism and the notion of a fully digitalized work control system, the dissertation underscores the essential control exerted over the workers through the predominant use of piecework as the payment method. Adopting a social reproduction lens, the study probes into the gendered dynamics of this predominantly male-driven service sector, asserting that workers' reliance on women's unpaid reproductive labor acts as a precondition for platforms offering only a partial solution to social reproduction. The findings highlight the challenging work conditions within Turkish delivery platforms, characterized by extensive working hours, heightened risks of accidents and fatalities, low earnings, limited autonomy, arbitrary dismissals, diverse labor control methods, and a lack of protection, resulting in workers relying on their families for support. Consequently, the dissertation aims to draw attention to key issues such as labor subordination, lack of autonomy at work, demanding working hours limiting workers' social life and organization, and the absence of collective mechanisms for worker solidarity. These considerations are argued to be pivotal not solely for the organization of esnaf-kurye workers but more widely for building a resilient and powerful labor movement capable of countering the deepening precarization of labor.

Bu tez, gıda teslimat sektöründeki üç büyük platform şirketi olan Getir, Trendyol ve Yemeksepeti'ne bağlı olarak İstanbul'da çalışan ve esnaf-kurye olarak adlandırılan moto kuryelerin deneyimlerini, zorluklarını, çelişkilerini ve başa çıkma mekanizmalarını ele alıyor. Araştırma, bu işçilerin esnaf-kurye pozisyonlarını nasıl yaşadıklarını ve anlamlandırdıklarını inceliyor. Çalışma, geniş zaman aralığında çeşitli bağlamlarda gerçekleştirilen işçi toplantıları ile kolektif etkinlik ve eylemlere katılımcı gözlem, işçilerle derinlemesine görüşme ve dijital medya araştırması bulgularına dayanıyor. Bu deneyimlerin eleştirel olarak incelenmesi, iş, işçiler ve işçi hareketlerinin yeniden üretimindeki toplumsal, örgütsel ve cinsiyete dayalı mekanizmaları ve de bu mekanizmaların daha geniş toplumsal (yeniden) üretim ilişkileriyle karmaşık ilişkiselliğini ortaya çıkarıyor. Teknolojik determinizme ve tamamen dijitalleştirilmiş bir emek denetimi nosyonuna karşı çıkan tez, platform işinde egemen ödeme biçimi olan parça başı çalışmanın işçiler üzerinde temel bir kontrol uyguladığını vurguluyor. Toplumsal yeniden üretim çerçevesini benimseyen çalışma, ağırlıklı erkek işçilerin çalıştığı bu hizmet sektöründeki cinsiyete dayalı dinamikleri inceliyor. Bu işçilerin emeğinin yaşadıkları hanelerdeki kadınların ücretsiz yeniden üretim emeğine dayanmasının, platformların toplumun yeniden üretimine kısmi bir çözüm sunmasının bir önkoşulunu oluşturduğunu öne sürüyor. Bulgular; Türkiye'deki teslimat platformlarında çalışmanın çok uzun çalışma saatleri, artan iş kazaları ve işçi ölümleri, düşük kazançlar, işte sınırlı özerklik, keyfi işten çıkarmalar, çok çeşitli emek denetim yöntemleri ve işçilerin destek için ailelerine yaslanmalarına sebep olan koruyucu mekanizmaların yokluğu gibi özelliklerle karakterize olduğunu gösteriyor. Buradan hareketle tez; işçi tabiiyeti, işte özerklik eksikliği, işçilerin hem bir sosyal hayat kurmalarını hem de örgütlenmelerini zorlaştıran uzun çalışma saatleri ile işçi dayanışmasına yönelik kolektif mekanizmaların eksikliği gibi hususları irdeliyor. Bu meselelerin ele alınmasının, sadece esnaf-kurye işçilerinin örgütlenmesi için değil, aynı zamanda daha geniş düzeyde emeğin giderek güvencesizleşmesine karşı dirençli ve güçlü bir işçi hareketi oluşturulabilmesi için kritik olduğu savunuluyor.