Physician writers: hysteric poetry and the medicinal novel in Hayal ve Hakikat

Abstract

When the novel genre began to become popular in the Ottoman Empire, many authors such as Ahmet Midhat emphasized that the novel was fundamental for society. These writers made use of “non-literary” discourses, such as medicine, and formed a new value system for literature. To demonstrate the engagement of these writers with medicine, a close reading of Hayal ve Hakikat (Imagination and Truth; 1891) is provided, which was co-written by Ahmet Midhat and Fatma Aliye. In particular, the article analyzes the “Hysteria” section of Hayal ve Hakikat and historically contextualizes it through examining both the literary criticism and the medical works that were produced in the nineteenth century. It shows that some Ottoman writers who lived when the work was composed depict medicine and/or science as an ideal for literature, and it is argued that these depictions have shaped critical judgments on genres such as poetry and the novel. These writers could foreground the “seriousness” of the new literature through comparing the old divan poetry with a woman or a sick person. This article shows the intersections between the history of literature and the history of science at a time when the novel could be considered the source of a cure. / Roman türü Osmanlı İmparatorluğu’nda yaygınlaşmaya başladığında, Ahmet Midhat Efendi gibi pek çok yazar bu türün toplum için elzem olduğunu vurguladı. Bu yazarlar ayrıca tıp gibi “edebî olmayan” söylemlerden faydalanarak edebiyat için yeni bir değerler sistemi oluşturdu. Onların tıp ile etkileşimini ana hatlarıyla gösterebilmek için Ahmet Midhat Efendi’nin ve Fatma Aliye’nin ortak çalışması Hayal ve Hakikat (1891) eserinin yakın okumasını yapacağım. Makalem, Hayal ve Hakikat’teki “Histeri” kısmını tahlil edecek ve bu kısmı on dokuzuncu yüzyılda yazılmış eleştiri yazıları ile tıp kitaplarını inceleyerek tarihî bir bağlama oturtacaktır. Böylece, eserin yazıldığı dönemde yaşayan bazı yazarların tıbbı ve/veya fenni edebiyatın ulaşması gereken ideal olarak tasvir ettiğini vurgulayacak ve bu tasvirlerin şiir ve roman gibi türler hakkındaki değer yargılarını şekillendirdiğini savunacaktır. Bu yazarlar, yeni edebiyatın “ciddiliğini” ön plana çıkarmak adına divan şiirini bir kadına veya hastaya benzetirler. Makalem, romanın şifa kaynağı olarak algılanabildiği bir dönemin bilim tarihi ve edebiyat tarihi arasındaki kesişimleri gösterecektir.