Classes and status groups in times of great transformation: reading agrarian change in Çukurova through the lens of Yaşar Kemal

Abstract

This study investigates the changing positions of social classes and status groups during the capitalist transformation of agriculture in Turkish Çukurova region throughout the last century from the perspective of Yaşar Kemal’s literary works. The study begins with a methodological discussion on the use of literary works in historical and sociological studies. It stresses three points regarding the agrarian change in Çukurova. Firstly, the resistance of lower classes to the capitalist agrarian transformation had a wide scope spanning from the Luddite-type machine-breaking to land and labor struggles. Secondly, proletarianized villagers viewed wage work as a temporary rather than a permanent condition, which would help them accumulate funds and engage with small-scale farming. Finally, transformations of classes and status groups were closely related. While the previous generations of landlords remained loyal to precapitalist social norms, failed to adapt to capitalist transformation and thereby declined, new generations started to rise, embracing profit maximization as the main goal. / Bu çalışma, geçen yüzyılda Çukurova bölgesinde yaşanan tarımsal dönüşüm sürecinde toplumsal sınıfların ve statü gruplarının değişen konumlarını Yaşar Kemal’in edebi yapıtlarının sunduğu perspektiften inceliyor. Makale edebi eserlerin tarihsel ve sosyolojik çalışmalarda değerlendirilmesine ilişkin yöntemsel bir tartışmayla açılıyor. Daha sonra, Yaşar Kemal’in eserlerinden yola çıkarak Çukurova’daki tarımsal dönüşüme ilişkin üç noktaya dikkat çekiyor. Birincisi, alt sınıfların tarımın kapitalistleşmesine karşı direnişleri Luddite tipi makine kırıcılıktan toprak ve emek mücadelelerine uzanan geniş bir yelpazeye sahipti. İkincisi, proleterleşen köylülerin bir bölümü ücretli işçiliği kalıcı bir durum olarak değil, küçük ölçekli çiftçilik için gereken birikimi yapmaya yardımcı olan geçici uğrak olarak görüyordu. Son olarak, sınıfların ve statü gruplarının dönüşümleri birbirleriyle yakından ilişkiliydi. Kapitalizm öncesi döneme ait toplumsal normlara bağlı kalan toprak ağaları kapitalistleşme sürecine uyum sağlayamayıp gerilemiş, kâr maksimizasyonunu öncelikli hedef olarak gören yeni tip toprak sahipleri bu süreçte yükselişe geçmiştir.