Anonim şirket yönetim kurulu üyelerine karşı açılan sorumluluk davasında tahkim

Abstract

The management and representation of joint-stock companies are carried out by one of their mandatory organs, the board of directors. Members of the board of directors of a joint-stock company are required to act in accordance with their certain obligations arising from the law and the articles of association when performing their representation and management activities. In particular, board members must act in compliance with duty of care and duty of loyalty. Otherwise, they may be held legally liable for failing to fulfill their obligations arising from articles of association and the law. When the legal liability of board members is at issue, pursuant to Article 561 of the Turkish Commercial Code the dispute is resolved through state courts. However, as it is known, disputes can also be resolved through arbitration, an alternative and voluntary dispute resolution mechanism, instead of state courts. The purpose of this study is to examine resolution of liability claims brought against members of board of directors of joint-stock companies through arbitration. The first section of the study addresses the fundamental characteristics of the liability lawsuit brought against members of the board of directors of a joint-stock company. Under this heading, the legal nature of board members’ relationship with company, company’s shareholders, and company’s creditors is examined. Afterwards, the basis of the board members’ liability is explained. Subsequently, the parties involved in the liability lawsuit against board members and the procedural rules pertaining to the liability lawsuit are analyzed. In this context examined are issues such as the requirement of mandatory mediation before initiating a liability lawsuit, determining the competent court, the time limit for filing a lawsuit, and the judicial procedure are set forth. The section concludes by discussing the circumstances under which the liability of board members ceases. The second section of the study focuses on arbitration in the context of liability claims brought against members of the board of directors of a joint-stock company, the issue of arbitrability thereof and the validity of arbitration clauses. In this section, following high-level introduction to the concept of arbitration and arbitrability, arbitrability of disputes concerning board members’ liability, which is a type of corporate disputes, is evaluated. Subsequently, the validity of arbitration agreements is examined and the conditions regarding parties’ consent and written form are discussed within the context of liability claims. Having explained the above in the first two sections, the third section of this study titled “Sorumluluk Davasının Tahkimde Görülmesine İlişkin Önemli Sorunlar” (Significant Issues Regarding the Resolution of Liability Disputes Through Arbitration) addresses the prominent issues that arise when liability claims against members of the board of directors are brought before arbitration. Examined within this context include whether the arbitration clauses in articles of association cover liability disputes, applicability ratione temporis of arbitration clauses in articles of association, determination of procedural rules applicable to the arbitration, interim measures before or during arbitration proceedings, consolidation of arbitrations concerning liability of board of directors members, the applicability of the concepts of intervention, joinder, and notice of the proceedings in arbitration, and in cases where the Turkish procedural rules are applicable whether it should be applied to mediation before arbitration proceedings regarding liability disputes, and applicability of provisions on legal costs in arbitration proceedings.

Anonim şirketlerin yönetimi ve temsili anonim ortaklıkların zorunlu iki organından birisi olan yönetim kurulu tarafından gerçekleştirilmektedir. Anonim şirketin yönetim kurulunda yer alan üyelerin, bu temsil ve yönetim faaliyetlerini gerçekleştirirken kanundan ve esas sözleşmeden doğan birtakım yükümlülüklerine uygun davranması gerekmektedir. Yönetim kurulu üyeleri özellikle özen ve sadakat yükümlülüğüne uygun hareket etmelidir. Aksi takdirde yönetim kurulu üyelerinin esas sözleşmeden ve kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmedikleri için hukuki sorumlulukları söz konusu olmaktadır. Yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğu gündeme geldiğinde bu uyuşmazlık TTK m. 561 uyarınca devlet mahkemeleri aracılığıyla çözüme kavuşturulmaktadır. Bununla birlikte, bilindiği üzere uyuşmazlıkların devlet mahkemeleri önünde çözülmesi yerine alternatif ve ihtiyari bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olan tahkim aracılığıyla da çözüme kavuşturulabilmesi mümkündür. Çalışmanın amacı anonim şirket yönetim kurulu üyelerine karşı açılan sorumluluk davasında tahkim konusunun ele alınarak incelenmesidir. Çalışmanın ilk bölümünde anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu davasının temel nitelikleri ele alınmıştır. Bu başlık altında, öncelikle yönetim kurulu üyelerinin şirket, pay sahipleri ve alacaklılar ile arasındaki ilişkinin hukuki niteliği incelenerek yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunun dayanağı hakkında açıklamalara yer verilmiştir. Daha sonra, yönetim kurulu üyelerine karşı açılan sorumluluk davasının tarafları ve sorumluluk davasına ilişkin usul kurallarının neler olduğu anlatılmıştır. Bu doğrultuda, sorumluluk davası bağlamında dava öncesi arabulucuya başvuru zorunluluğunun bulunup bulunmadığı, yetkili ve görevli mahkemenin hangi mahkeme olduğu, dava açma süresi ve yargılama usulü incelenmiştir. Birinci bölümün sonunda yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğunun hangi hallerde sona erdiği ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümü ise anonim şirket yönetim kurulu üyeleri aleyhine açılan sorumluluk davası bağlamında tahkim, tahkime elverişlilik ve tahkim şartının geçerliliği ile alakalıdır. Bu bölüm altında, öncelikle tahkim kurumuna ve tahkime elverişlilik kavramına ilişkin genel açıklamalara yer verilmiş olup şirketler hukukundan kaynaklanan bir uyuşmazlık türü olan anonim şirket yönetim kurulu üyelerine karşı açılan sorumluluk davasının tahkime elverişliliği değerlendirilmiştir. Ardından, tahkim klozunun geçerlilik şartlarının neler olduğu ve sorumluluk davasının görülmesi bakımından bir geçerlilik şartı olan taraf iradesinin araştırılması ile yazılılık şartı hakkında açıklamalara yer verilmiştir. İlk iki bölüm altında bu açıklamalara yer verildikten sonra, çalışmanın “Sorumluluk Davasının Tahkimde Görülmesine İlişkin Önemli Sorunlar” başlıklı üçüncü bölümünde yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna ilişkin davaların tahkimde görülmesi esnasında öne çıkan sorunlar ele alınmıştır. Bu kapsamda, esas sözleşmede yer alan tahkim şartının yönetim kurulu üyelerine karşı açılacak sorumluluk davasını kapsayıp kapsamadığı, esas sözleşmede yer alan tahkim şartının zaman bakımından uygulanması, tahkimde uygulanacak usul kurallarının belirlenmesi, yargılamadan önce veya yargılama esnasında geçici hukuki koruma talep edilmesi, sorumluluk davalarının tahkimde görülmesi esnasında davaların birleştirilmesi meselesi, davaya müdahale ve davanın ihbarı kurumlarının tahkimde uygulanıp uygulanmayacağı, tahkimde Türk usul hukuku kurallarının uygulandığı durumlarda sorumluluk davasının tahkimde görülmesi halinde arabuluculuğa başvurma şartının aranıp aranmayacağı ve dava giderlerine ilişkin hükümlerin tahkim yargılamasında uygulanıp uygulanmayacağı meseleleri incelenmiştir.